HannekeNils: Dorpen, riffen en vooral veel regen

Donkere wolken pakken zich samen boven de Lemon Cays waar we voor anker liggen

Op 23 oktober ontmoeten we ons volgende bezoek, Miro en Winfried, Nils' zus en zwager, in Porvenir. Tot die tijd willen we zoveel mogelijk van Kuna Yala zien, zowel een aantal dorpen als de mooie snorkelplaatsen. De pilot belooft ons blauw water, maar dat zien we nauwelijks. Het is hier heel bewolkt en vooral 's middags regent het meestal. Het is dan zelfs koud, gisteren heb ik sinds tijden weer een lange broek aangetrokken! 's Nachts slapen we zelfs weer onder de lakens, aangevuld met een sprei voor koukleum Hanneke.
Vandaag, 19 oktober, (Saskia's verjaardag) hebben we zowaar géén regen gehad. De bergen van de landengte van Panama schitteren in de zon. Daarachter ligt de Pacific, waar we binnenkort naar toe gaan!

Dorpen, Kuna cultuur

"Marjorette" van 78 jaar oud; de Kuna koningin volgens omstanders; héél populair hier in Nargana

Traditionele dans onder grote belangstelling van het dorp

Na Isla Tigre hebben we nog 2 dorpen bezocht. Nargana is een veel minder traditioneel dorp, daar worden de Kuna tradities niet in ere gehouden. Er is elektra, er zijn televisies en best veel kleine winkeltjes. Er zijn palmhutten, maar ook betonnen gebouwen. We kopen er brood, lekker voor de afwisseling! Het is fijn om niet altijd je eigen brood te hoeven bakken. In Nargana worden we toch nog getrakteerd op dansvoorstellingen. Het blijkt dat de officiële vertegenwoordigster van de Panama regering op bezoek komt.

Traditioneel gekleed, met Mola
en veel kettingen rond enkels en armen

Er is een drumband met een "cheerlady" ervoor, die wel erg oud is. Wel is ze is heel charmant! Ze is de "koningin van de Kuna's", volgens een van de omstanders. Ze is 78 jaar en mateloos populair! Ook is ze één van de vertegenwoordigers van de Kuna in het Panama parlement. Zij is degene die het bezoek ontvangt met de Panamese televisie erbij! Ook is er nog een dans van jongens en meisjes met fluiten en castagnettes. Best aardig. Het allermooiste zijn de vele omstanders die zijn uitgelopen om dit spektakel te zien. Ondanks dat het een veel minder traditioneel dorp is, zien we nog veel traditionele dracht bij de dames. En omdat iedereen foto's maakt van de optredens, kan ik ook de toeschouwers op de foto zetten, al is het maar van achteren.

Kijkje in een traditioneel Kuahuis

Gisteren viel ons anker bij Rio Sidra, een meer traditioneel dorp ook op een eiland. Als we uit onze bijboot stappen, dient zich meteen een gids aan, Tuja, die met ons meeloopt. Een boot met bananen wordt gelost, alle vrouwen in het dorp lijken te helpen met manden, dan gaat het snel! Iedereen krijgt er een deel van, deze oogst is een deel van de coöperatie, vertelt Tuja. Het drinkwater komt van het vaste land, de coöperatie heeft een waterleiding gebouwd. 's Avonds, als de generator aangaat, worden de grote blauwe waterbakken gevuld die zo'n 10 meter hoog staan op een recente betonnen constructie. Genoeg om alle huizen in het dorp van enige waterdruk te voorzien. Onze gids laat ons ook zijn eigen huis zien. Er hangen voornamelijk kleren en hangmatten. We lopen langs het gemeenschapshuis. Ja daar gaat ook Tuja, net als iedereen, iedere avond naar toe. We ziens 's avonds wel de straatverlichting branden maar er brandt weinig of geen licht in de huizen. Is echt iedereen in het gemeenschapshuis?

Rio Sidra van af het water; de toilethuisjes zijn boven het water gebouwd

Om in dit dorp rond te lopen moet je betalen, dat doen we dus, 1 $ pp. Later moeten we nóg een keer betalen! Eigenlijk zijn dit 2 dorpen die aan elkaar zijn gebouwd, want de ruimte tussen beiden eilanden is opgevuld. We krijgen een prachtig handgeschreven papiertje met stempel van een oude mevrouw als bewijs dat we ook voor het tweede dorp hebben betaald!
Er staan hier veel zonnepanelen bij de huizen. Omdat de zon schijnt staan in diverse huizen de televisies aan met kleine kinderen ervoor. Er zijn véél kinderen op school en ook veel kleinere kinderen op straat of voor de TV. Rio Sidra krijgt straks vast huisvestingsproblemen, want nu is het al helemaal vol; nieuwe gebouwen staan op stukjes opgevuld land. Tenzij meer Kuna's doen wat een broer van onze gids heeft gedaan, die werkt nu in Panama-stad. In Rio Sidra zijn ook veel winkeltjes. Sommige schoolkinderen doen wat in elk land gebeurt, in de pauze kopen ze chips en een drankje. Dat laatste weliswaar in een plastic zakje.
We vragen een paar keer of we foto's mogen maken, maar dat mag niet wat we natuurlijk respecteren. Daarom varen we met de bijboot om het eiland heen en maken een paar foto's vanaf het water. Die komen dus later.

Snorkelen bij de riffen.

Voor Green Island; we geven haar suiker en kopen een mola

Je kunt hier prachtig snorkelen bij de uitgebreide riffen rond de eilanden, vooral bij de meest onbewoonde eilanden verder van de kust. Het zicht en het rif bij onze eerste stop bij Green Island was matig maar in Cocos Banderos hebben we 2 keer mooi gesnorkeld. We liggen daar prachtig, vlak voor een klein eiland met allemaal kokos palmen. Op dit kleine eiland woont een Kuna familie in een heel krakkemikkige palmbladeren hut! De moeder komt in een kano langs samen met haar 3 kleinere kinderen en vraagt om suiker. Dat hebben we voor haar en we kopen ook een goedkope mola. Ze kent wat Spaans en we begrijpen dat de oudere kinderen naar school gaan in het grotere dorp dichter bij de kust.
Nu liggen we voor "Gunboat Island". Er blijken wat kleine hutten op te staan, huisjes voor toeristen. Vreemdelingen mogen geen zaken hier doen huizen of land bezitten. Kuna's bouwen en beheren dit soort plaatsen. Hier wordt nog druk gebouwd. Als we rond lopen is het wel erg basic. Twee hutten met bedden, een buiten douche en toilet, 20 meter strand op een eiland van nog geen 50 meter doorsnede. Er zijn alleen een houten bank en een paar plastic tafels en stoelen om op de zitten. Natuurlijk woont er ook een familie in een eigen ook heel eenvoudige palmbladeren hut. We zijn blij dat wij het comfort van de Pélagie hebben.

We moeten hier voor het eerst ankergeld betalen, 10 $. Het snorkelen is hier prachtig met de zon erbij. Er is een groot rif waar we omheen en over heen zwemmen. We zien minder vis, maar wel veel en prachtig koraal. Ineens zitten we midden in een enorme school kleinere visjes. Roofvissen, zoals in Bonaire, zien we niet, maar wel pelikanen die zich aan deze weelde te goed doen.